Τα τελευταία χρόνια η λέξη στρες έχει εισβάλει στο καθημερνό μας λεξιλόγιο καθώς και στην ίδια μας την ζωή. Το στρες έχει γίνει μια από τις πιο σοβαρές ασθένειες της  σύγχρονης εποχής. Ακούμε πολύ συχνά ειδικούς και μη να μας συμβουλεύουν να σταματήσουμε να έχουμε άγχος γιατί βλάπτει σοβαρά την υγεία μας. Εμείς βέβαια αναρωτιόμαστε πως είναι δυνατόν να το καταφέρουμε αυτό λες και υπάρχει κάποιο κουμπί που μπορούμε να πατήσουμε έτσι ώστε να σταματήσουμε να αγχωνόμαστε.

Αυτό που πρέπει καταρχάς να δούμε είναι τι ακριβώς είναι το στρες. Το στρες είναι μια σωματική και βιολογική κατάσταση που βιώνουμε όταν καταλάβουμε ότι οι απαιτήσεις στις οποίες πρέπει να ανταποκριθούμε είναι μεγαλύτερες από τις δυνατότητες μας. Τότε το κεντρικό νευρικό μας σύστημα προσβάλλεται, αρχίζουν να εκκρίνονται διάφορες ορμόνες σε υψηλά επίπεδα όπως η κορτιζόλη και η αδρεναλίνη, αυξάνεται η ποσότητα της γλυκόζης στο αίμα, η καρδία μας χτυπάει πιο γρήγορα, η αναπνοή μας γίνεται πιο ρηχή και όλες μας οι αισθήσεις λειτουργούν καλύτερα, με άλλα λόγια ο οργανισμός μας ετοιμάζεται για το σύνδρομο fight or flight, δηλαδή να παλέψω ή να φύγω.

Φανταστείτε ένα μαθητή ο οποίος πρέπει να γράψει ένα διαγώνισμα ή ένα γιατρό που πρέπει να κάνει μια εγχείρηση, έναν υπάλληλο ο οποίος θα πρέπει να ανταπεξέλθει στις καθημερινές υποχρεώσεις της δουλείας του ή μια μητέρα η οποία θα πρέπει να φροντίσει το νοικοκυριό και τα παιδιά, φανταστείτε όλους αυτούς τους ανθρώπους χωρίς καθόλου άγχος. Πόσο αποδοτικοί θα ήταν στην καθημερινότητά τους; Πόσο θα προσπαθούσαν να αντιμετωπίσουν όσο καλύτερα μπορούν τις καθημερινές προσκλίσεις; Υπό αυτή την έννοια το στρες είναι ένα λειτουργικό συναίσθημα το οποίο μας κινητοποιεί για να αντιμετωπίσουμε τις δύσκολες καταστάσεις που συναντάμε στην ζωή μας, θέτοντας τον οργανισμό μας σε εγρήγορση.

Τι γίνεται όμως όταν αυτό το λειτουργικό συναίσθημα μετατρέπεται σε μια μόνιμη κατάσταση η οποία δημιουργεί πρόβλημα στην καθημερινότητά μας αλλά και στην ψυχική και συναισθηματική μας ηρεμία;

Πολλές φορές το στρες υποβόσκει μέσα μας εξαιτίας κάποιων σημαντικών δυσκολιών στη ζωή μας, (π.χ. ανεργία, εύρεση δουλείας, σωστή οργάνωση χρόνου, προβλήματα με τις σχέσεις μας, κλπ.). Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να μην συνειδητοποιούμε ότι κάποιες αλλαγές που παρατηρούμε στην συμπεριφορά μας σχετίζονται με το στρες που βιώνουμε. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να είναι οι ακόλουθες:

  • Έντονος εκνευρισμός
  • Μελαγχολική διάθεση
  • Απώλεια μνήμης
  • Έλλειψη συγκέντρωσης
  • Κρίσεις πανικού
  • Υπερβολικές αντιδράσεις στην συμπεριφορά (π.χ. έντονος θυμός, κλάμα).

Επίσης μπορούν να παρατηρηθούν και αλλαγές στο σώμα μας όπως:

  • Πόνος στον αυχένα, πλάτη, ώμους
  • Μυαλγίες
  • Πονοκέφαλος, ζαλάδες
  • Συνεχή κόπωση
  • Δερματικά προβλήματα
  • Υψηλή πίεση
  • Διαταραχές στον ύπνο
  • Χαμηλό ανοσοποιητικό σύστημα

Αν αντιληφθούμε κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα να επιμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, θα πρέπει να σκεφτούμε ποιοι τομείς της ζωής μας, μας δυσκολεύουν και ποιες αλλαγές θα πρέπει να κάνουμε ώστε να αποφύγουμε τις χρόνιες συνέπειες του στρες. 

Το πιο σημαντικό είναι να κατανοήσουμε ότι το στρες δεν οφείλεται μόνο στα εξωτερικά γεγονότα (π.χ. δουλειά, οικονομικά προβλήματα, οικογένεια, κλπ.), αλλά και στον τρόπο που εμείς οι ίδιοι αντιλαμβανόμαστε τις καταστάσεις. Οι άνθρωποι που είναι περισσότερο αισιόδοξοι, έχουν αυτοπεποίθηση, κάνουν περισσότερο θετικές παρά αρνητικές σκέψεις, δεν καταστροφολογούν και δεν κατηγορούν συνέχεια τον εαυτό τους, είναι οι άνθρωποι που μπορούν να αντιμετωπίσουν το στρες λειτουργικά και να το χρησιμοποιήσουν ως κινητήρια δύναμη για ανάπτυξη και πρόοδο.

Ακόμα και σε δύσκολες καταστάσεις ο τρόπος που επιλέγουμε να δούμε τα πράγματα καθορίζει τελικά την πορεία την ζωής μας. Σίγουρα κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί. Χρειάζεται θέληση, επιμονή και διάθεση για αλλαγή.

    Το stress management είναι μια τεχνική που βοηθάει προς αυτή την κατεύθυνση. Στόχος του είναι:

  • Να προσδιορίσουμε τους τομείς της ζωής μας που μας αγχώνουν.
  • Να βρούμε στρατηγικές επίλυσης των προβλημάτων.
  • Να καταλάβουμε τον τρόπο σκέψης μας και να αρχίσουμε να εστιάζουμε στις θετικές πλευρές της ζωής μας.
  • Να ενισχύσουμε την αυτοεκτίμηση μας.
  • Να γίνουμε πιο συνειδητοποιημένοι ως προς τις επιλογές μας και τις δυνάμεις μας.

 

Χριστίνα Παππά
Ψυχολόγος-Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια.