Πολύ συχνά ακούμε να λένε για κάποιον πως τρώει αλλά δεν παχαίνει γιατί «έχει καλό μεταβολισμό». Η σχετική έρευνα έχειεπιβεβαιώσει σε μεγάλο βαθμό τον ισχυρισμό, και το ερώτημα είναι: «Μπορούμε να αλλάξουμε τον μεταβολισμό μας και να πάρουμε τον έλεγχο του βάρους στα χέρια μας»; Την απάντηση μάς δίνει η Διαιτολόγος – Διατροφολόγος κ. Κωνσταντίνα Παπαδημητρίου –και είναι θετική. Δεν μπορούμε να κάνουμε θαύματα αλλά και το λίγο είναι καλό!

Όπως εξηγεί η κ. Παπαδημητρίου, «η ενέργεια που έχει ανάγκη κάθε άτομο χωρίζεται σε δύο βασικά μέρη: την ενέργεια που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη και τη συντήρησή του και εκείνη που καταναλώνεται στις σωματικές δραστηριότητες. Η ενέργεια που είναι απαραίτητη για τη διατήρηση των βασικών λειτουργιών του οργανισμού στη ζωή (όπως π.χ. η παραγωγή θερμότητας, η λειτουργία του σώματος ακόμα και σε πλήρη ηρεμία, η αναπνοή και η σκέψη), ονομάζεται μεταβολικός ρυθμός ανάπαυσης (RMR) ή βασικός μεταβολισμός και είναι διαφορετικός και μοναδικός για κάθε άτομο. Για τον λόγο αυτό και η διατροφή μας πρέπει να είναι προσαρμοσμένη και εξατομικευμένη στις ανάγκες του καθενός από εμάς», υπογραμμίζει.

Παράγοντες που επηρεάζουν τον μεταβολισμό
Ο βασικός μεταβολισμός επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, όπως το φύλο (οι γυναίκες έχουν χαμηλότερο RMR σε σχέση με άνδρες ίδιου βάρους και ύψους, γιατί οι άνδρες έχουν μεγαλύτερη μυϊκή μάζα και χαμηλότερο ποσοστό σωματικού λίπους), η σύνθεση του σώματος, η ηλικία (όσο μεγαλώνουμε ο μεταβολισμός επιβραδύνεται), η διατροφική κατάσταση, το κλίμα, τυχόν φαρμακευτική αγωγή κ.ά.

«Είναι δύσκολο να επέμβουμε και να αλλάξουμε κάποια από αυτά τα χαρακτηριστικά, υπάρχουν όμως ορισμένοι τρόποι με τους οποίους μπορούμε να επέμβουμε και να βελτιώσουμε τον βασικό μας μεταβολισμό. Η γενικότερη τόνωση του οργανισμού μας, με τις κατάλληλες βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, αλλά και τα σωστά συμπληρώματα διατροφής, θα βοηθήσουν τον μεταβολισμό μας να έρθει στα επιθυμητά επίπεδα», εξηγεί η κ. Παπαδημητρίου, πράγμα που σημαίνει πως ο μεταβολισμός και το βάρος μας δεν είναι εκτός ελέγχου.

Ενίσχυση του μεταβολισμού σε 9 κινήσεις
Η κ. Παπαδημητρίου μας δείχνει, σε 9 κινήσεις, τον δρόμο για να ελέγξουμε και να αυξήσουμε τον μεταβολικό μας ρυθμό:

1. Καλό πρωινό: Η σημασία ενός καλού πρωινού πρέπει να τονιστεί. Ο μεταβολικός ρυθμός μειώνεται κατά τη διάρκεια του ύπνου και το πρωινό γεύμα τον επαναφέρει στον φυσιολογικό του ρυθμό.
2. Πολλά γεύματα: «Ο οργανισμός μας, για να λειτουργήσει σωστά, χρειάζεται συνεχή παροχή ενέργειας (κάθε 3-4 ώρες). Όταν είμαστε πολλές ώρες νηστικοί μειώνεται ο μεταβολισμός μας, δηλαδή το σώμα μας “καίει” λιγότερο, ώστε να μπορέσει να αντεπεξέλθει στις βασικές λειτουργίες του», εξηγεί η διαιτολόγος.
3. Σωστή ενυδάτωση: Δεν θα πρέπει, επίσης, να ξεχνάμε να ενυδατώνουμε το σώμα μας με τουλάχιστον 8-10 ποτήρια νερό το 24ωρο. Η έλλειψη νερού και η μικρή, ασυμπτωματική αφυδάτωση έχουν ως συνέπεια τη μείωση του μεταβολισμού.
4. (Green) tea time!: Το πράσινο τσάι είναι γνωστό ότι έχει θετική επίδραση στην απώλεια βάρους. Περιέχει μεγάλη ποσότητα αντιοξειδωτικών, τις κατεχίνες, οι οποίες επιταχύνουν σημαντικά τον βασικό μεταβολισμό. Αντίστοιχη ιδιότητα έχουν και οι κόκκοι του καφέ, μέσω της διέγερσης του νευρικού συστήματος. Ωστόσο, «πρέπει να δίνεται προσοχή στην ποσότητα καφεΐνης που προσλαμβάνουμε καθημερινά, προς αποφυγή άλλων δυσάρεστων συνεπειών», προειδοποιεί η κ. Παπαδημητρίου.
5. Γεύσεις που... καίνε!: Τα πιπεράτα φαγητά και οι καυτερές πιπεριές μπορούν να ενισχύσουν τον μεταβολισμό. Συγκεκριμένα, οι καυτερές πιπεριές περιέχουν καψαϊκίνη, μια ουσία που σχετίζεται με αύξηση της ενεργειακής δαπάνης του οργανισμού. Η προσθήκη καρυκευμάτων (κυρίως πιπεριού) στο φαγητό μας μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κοιλιακού λίπους, αλλά και της όρεξης, καθώς αυξάνει τη θερμογένεση. H θερμογένεση είναι η επιπλέον ενέργεια που χρειάζεται το σώμα για να πέψει την τροφή, όταν κάνει κρύο, όταν λαμβάνουμε φάρμακα ή εξαιτίας ψυχολογικών επιδράσεων.
6. Συμπληρώματα διατροφής: Τα παραπάνω συστατικά μπορούν να βρεθούν και σε κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής, με ανάλογα αποτελέσματα.
7. Άσκηση: Τα οφέλη της άσκησης στην απώλεια βάρους και τη γενικότερη ευεξία είναι πλέον γνωστά. Η άσκηση όμως επηρεάζει και τον μεταβολισμό μας. Η αύξηση της μυϊκής μάζας οδηγεί σε αύξηση και του βασικού μεταβολισμού γιατί τα μυϊκά κύτταρα καταναλώνουν πολύ περισσότερη ενέργεια από τα λιπώδη, ακόμη και σε ηρεμία.
8.  Ύπνος: Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τον ρόλο του επαρκούς ύπνου. Έρευνες έχουν δείξει ότι η χρόνια έλλειψη ύπνου αποσυντονίζει τον οργανισμό. Έτσι, μπορεί να μειώσει τον μεταβολισμό, να αυξήσει την όρεξη και να μεγιστοποιήσει τον κίνδυνο πρόσληψης βάρους.
9. «Δημιουργικό» στρες: Με το στρες αυξάνεται η έκκριση ορισμένων ορμονών, όπως η αδρεναλίνη, γεγονός που μπορεί να αυξήσει τον ρυθμό καύσης των θερμίδων. Οι ενεργητικοί άνθρωποι και όσοι εκτίθενται σε ήπιο στρες έχουν πιο γρήγορο μεταβολικό ρυθμό.

Μέτρηση Μεταβολικού Ρυθμού Ανάπαυσης
Μπορούμε να μάθουμε άραγε την ταχύτητα με την οποία κινείται ο μεταβολισμός μας; «Για τη μέτρηση του μεταβολικού ρυθμού ανάπαυσης, στις μέρες μας, χρησιμοποιούνται κατάλληλες συσκευές, οι οποίες μέσω της έμμεσης θερμιδομετρίας (η οποία αναφέρεται στη μέτρηση της κατανάλωσης O2 και της παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα του ατόμου), προσδιορίζουν τον RMR κάτω από σταθερές συνθήκες, δηλαδή σε άνετο θερμικά περιβάλλον (20οC - 25οC), αφού το άτομο έχει ξεκουραστεί για 10-15 λεπτά, αρκετές ώρες μετά το τελευταίο γεύμα (τουλάχιστον 4 ώρες), τη λήψη καφέ (τουλάχιστον 4 ώρες), νερού-υγρών (τουλάχιστον 2 ώρες), τσιγάρου (τουλάχιστον 1 ώρα) και πολλές ώρες αργότερα από σωματική άσκηση (τουλάχιστον 4 ώρες). Ο εξεταζόμενος δεν θα πρέπει τέλος να έχει καταναλώσει σκευάσματα που επιταχύνουν τον μεταβολισμό», σημειώνει η κ. Παπαδημητρίου.

Η ίδια διευκρινίζει ότι σε ένα άτομο που χάνει βάρος, είναι σημαντικό «ο βασικός μεταβολισμός να μετράται κατά τακτά χρονικά διαστήματα καθώς είναι πιθανό να μειωθεί». Γι’ αυτό δεν πρέπει να ακολουθούμε μακροχρόνιες και έντονες στερητικές δίαιτες. Όταν προσλαμβάνονται πολύ λιγότερες θερμίδες από αυτές που έχει ανάγκη το σώμα, ο οργανισμός «αναγνωρίζει» τον υποσιτισμό ως απειλή και αμύνεται. Έτσι, μειώνει τον μεταβολικό ρυθμό, προσπαθώντας να εξοικονομήσει ενέργεια.

 

Κωνσταντίνα Παπαδημητρίου

Διαιτολόγος - Διατροφολόγος